Sól, w różnych postaciach, zajmuje poczesne miejsce wśród niezbędnych substancji, które towarzyszą człowiekowi od zarania dziejów. Dziś relatywnie tania, kiedyś była używana nawet jako środek płatniczy. Co ciekawe sól soli nierówna — możemy spotkać różne rodzaje soli, a czym się różnią dowiemy się poniżej.
Sól warzona
Zacznijmy może od najpopularniejszego gatunku soli, czyli zwykłej, warzonej soli kuchennej. Jest to sól rafinowana, czyli oczyszczona z “niepożądanych” składników. Biała jak śnieg — o intensywnym, słonym smaku. Krótko rzecz ujmując, warzenie soli polega na odparowywaniu na gorąco solanki, czyli wodnego roztworu soli kamiennej, i w ten sposób otrzymywanie kryształków niemalże czystego chlorku sodu (NaCl).
Sól kuchenna ma budowę wewnętrzną regularną. Mówimy tutaj o układzie krystalograficznym regularnym prymitywnym, w którym podstawowa komórka przypomina sześcianik. W jego narożach znajdują się naprzemiennie atomy chloru i sodu. Nic dziwnego, że czysty chlorek sodu krystalizuje głównie w formie sześcianów.
Proces warzenia soli można prowadzić zarówno w naczyniach otwartych — panwiach — jak i w naczyniach zamkniętych — wyparkach — pod obniżonym ciśnieniem, co znacznie zmniejsza zużycie energii. Aby zredukować energochłonność całego procesu, w dawnych czasach stosowano wstępne odparowanie i zagęszczanie solanki, rozbryzgując ją na wiązkach gałązek tarniny, podwieszonych w specjalnych konstrukcjach zwanych tężniami. Obecnie ta część procesu technologicznego ma bardziej historyczne znaczenie, chociaż tężnie solankowe spotyka się jeszcze w uzdrowiskach, ze względu na to, że podczas rozpylania solanki tworzy się aerozol bogaty w mikroelementy, mający korzystny wpływ na zdrowie.
W tym miejscu dochodzimy do bardzo ważnego aspektu jakim jest zawartość mikroelementów w soli kuchennej, a raczej jej… brak. Warzona sól kuchenna składa się niemal w 99,9% z czystego chlorku sodowego. Pozostałą przestrzeń zajmują na przykład:
- jodek potasu (KJ) lub inne sole jodu, dodawane w ramach profilaktyki niedoborów jodu i schorzeń tarczycy. W Polsce sukcesywnie od wielu lat prowadzi się Program Eliminacji Niedoborów Jodu,
- antyzbrylacz E536, czyli żelazocyjanek potasu, znany też pod nazwą systematyczną heksacyjanożelazian(II) potasu, K4[Fe(CN)6] — który to w kwaśnym środowisku (zaraz, zaraz, czy w żołądku znajduje się kwas solny?) ma tendencję do rozkładania się z wydzielaniem cyjanowodoru, czyli znanego i… lubianego (?) gazu bojowego, otrzymywanego także z preparatów Cyklon A i Cyklon B w obozach koncentracyjnych podczas II wojny światowej. Teoretycznie w takich ilościach, w jakich jest obecny w soli kuchennej, nie powinien zaszkodzić,
- naprawdę śladowe ilości pierwiastków, jak: siarka, magnez, wapń, potas i cała reszta, których jest już zbyt mało, aby je tutaj wymieniać.
Sól kamienna
Pomimo że sól warzona ma bardziej słony smak, o wiele lepszym źródłem cennych mikroelementów jest sól kamienna. Jest to minerał — halityt — wydzierany z głębi ziemi. O zabytkowych, nieeksploatowanych już kopalniach w Wieliczce czy Bochni na pewno słyszał każdy. Nie każdy jednak wie, że na terenie Polski sól kamienną pozyskuje się obecnie w kopalniach w Sieroszowicach, Ciechocinku czy Inowrocławiu, a także w największej kopalni soli kamiennej w Kłodawie. Taka sól jest o wiele bogatsza w biopierwiastki niż sól warzona i może przyjmować barwę od białej, poprzez różową i pomarańczową (z domieszkami związków żelaza), zieloną (z domieszkami związków miedzi), niebieską, aż do szarej (ze wtrąceniami ilastymi). Może być też lekko gorzkawa w smaku.
Sól morska
Ostatnim rodzajem soli, o nieco innym smaku, ale zbliżonym składzie do soli kamiennej jest sól morska, pozyskiwana poprzez odparowanie wody morskiej w promieniach prażącego słońca. I ta sól przybiera pełne spektrum kolorów w zależności od miejsca, z którego pochodzi. Dodatkowo może zawierać śladowe ilości… alg i innych mikroorganizmów żyjących w oceanach.
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Okrzemki
Skład chemiczny soli morskiej — zamiast podsumowania
Spolszczenie — praca własna. Źródło: Hannes Grobe, Alfred Wegener Institute for Polar and Marine Research, Bremerhaven, Germany; SVG version by Stefan Majewsky (Own work); licencja CC BY-SA 2.5 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5), via Wikimedia Commons
Co do składu chemicznego soli morskiej mam pewien rozdźwięk. I to spory. Mianowicie pierwiastki śladowe w soli morskiej według tego źródła to 1,8%, natomiast już według powyższego obrazka zawartość dodatkowych pierwiastków w solach rozpuszczonych w wodzie morskiej to:
- magnez — 3,7%,
- wapń — 1,2%,
- potas — 1,1%
- pozostałe — 0,7%
co w sumie daje… 6,7%, czyli bardzo dużo! Do tego ponad dwa razy tyle siarczanów. Taki bonus mikroelementów od matki natury. Pytanie na zakończenie brzmi: która wartość jest poprawna? Skłaniałbym się w stronę wersji z obrazka, ponieważ sól morska faktycznie nieco inaczej smakuje.
Inni trafili tutaj szukając
- sól warzona
- sól kuchenna
- sol kamienna
Dzięki Twojemu komentarzowi na moim blogu trafiłam tutaj:) Bardzo mi się podoba i myślę, że zostanę na dłużej. Na pewno wypróbuję jakieś przepisy, bo też lubię pichcić. Bardzo ciekawy artykuł na temat soli — rozumiem, że w efekcie najzdrowsza do stosowania jest sól morska? Taką właśnie mam w kuchni, więc mam nadzieję, że dobrze wybrałam. 🙂 pozdrawiam
Cieszę się, że Ci się podoba 🙂 Moim zdaniem rzeczywiście sól morska jest zdrowsza od tej warzonej, bo zawiera więcej mikroelementów. Jednak i jedna, i druga, i również sól kamienna, spożywane w nadmiarze są szkodliwe.
A co z solą himalajską ?
Nie mam zdania na jej temat 🙂 Ale może Ty masz i się podzielisz?
SÓL MORSKA JEST NAJZDROWSZA PONIEWAŻ JEST ODPAROWYWANA NA SŁOŃCU
ALE NIE MOŻNA DODAWAĆ DO GARNKA I GOTOWAĆ PONIEWAŻ DUŻA CZEŚĆ CHLORKÓW WYPARUJE I ZOSTAJE SAM ‘SÓD A SÓD JEST BARDZO SZKODLIWY NA UKŁAD KRĄŻENIA I SERCE WYTRĄCA POTAS Z ORGANIZMU TRZEBA DODAWAĆ NA KONIEC GOTOWEGO DANIA. NAJGORSZA JEST SÓL WARZONA
Nie zgodzę się, że sód z pożywienia jako taki jest szkodliwy. Jest to jeden z ważniejszych mikroelementów w naszej diecie. Prawdą natomiast jest, że w organizmie musi być zachowana równowaga wodno-elektrolitowa, aby funkcjonował on poprawnie. Dieta bogatosodowa na co dzień temu nie sprzyja i niepotrzebnie obciąża organizm i jego bardzo szerokie, choć skończone możliwości regulacyjne.
Sól warzona również moim zdaniem jest najgorszą z soli (jeśli chodzi o zawartość pierwiastków śladowych), choć nie można odmówić jej wybitnie słonego smaku.
Podany skład soli to oczywista bzdura !!!
W takim razie będę wdzięczny za link lub namiary na wyniki badań. Z przyjemnością zweryfikuję swoją wiedzę w tym zakresie 🙂
antyzbrylacz wprowadził ten sam koncern niemecki, co sie na zabijaniu wzbogacił, z okresu II W.Św.(A nie II wojny światowej — to błąd moralno-językowy).
Teoretycznie w takich ilościach, w jakich jest obecny w soli kuchennej, powinien zaszkodzić, na zasadzie homeopatii.